Η θεσμική λειτουργία των εκκλησιαστικών δικαστηρίων στις επαρχίες του Οικουμενικού Θρόνου κατά το β’ μισό του 19ου αιώνα

Η θεσμική λειτουργία των Εκκλησιαστικών Δικαστηρίων έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όχι μόνο γιατί περικλείει τον τρόπο λειτουργίας των Εκκλησιαστικών Δικαστηρίων κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, και τον συνεκτικό ρόλο που διαδραμάτισε η Εκκλησία στις ορθόδοξες κοινότητες, ως αντιπρόσωπος αυτών και υπόλογος για τις υποχρεώσεις τους απέναντι στις οθωμανικές αρχές, αλλά κυρίως γιατί κατά το β’ μισό του 19ου αιώνα συντελέστηκαν συνταγματικές αλλαγές στην κοινωνική οργάνωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, γνωστές ως Τανζιμάτ. Οι αλλαγές αυτές, που επέδρασαν στον τρόπο απονομής δικαιοσύνης στις υπόδουλες μη μουσουλμανικές κοινότητες, πραγματοποιήθηκαν σε μια περίοδο έντονων κοινωνικών ανακατατάξεων στις ορθόδοξες κοινότητες, οι οποίες ανακατατάξεις επέτρεψαν σε νέες κοινωνικές δυνάμεις που αναδείχθηκαν από την ανάπτυξη του εμπορίου να λάβουν ενεργό μέρος στη διοίκηση και οργάνωση των εν λόγω Κοινοτήτων, καθώς και στην ανάληψη θεσμικών ρόλων στη διαδικασία απονομής της δικαιοσύνης.

Περιεχόμενα

Πρόλογος
Περιεχόμενα
Εισαγωγή
1. Συνοπτική αναδρομή στην απονομή της Δικαιοσύνης κατά τη βυζαντινή περίοδο και κατά τους πρώτους μετά την Άλωση αιώνες
1.1 Βυζαντινή περίοδος
1.2 Οθωμανική περίοδος – Οι πρώτοι μετά την Άλωση αιώνες
1.2.1 Οι πολιτικο-θρησκευτικές δικαιοδοσίες του Οικουμενικού Πατριάρχη
1.2.2 Η δικαστική δικαιοδοσία της Εκκλησίας – Εφαρμογή του βυζαντινού και εκκλησιαστικού δικαίου
2. Εσωτερικές μεταρρυθμίσεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τον 19ο αιώνα
2.1 Μεταρρυθμίσεις Σελίμ Γ’ (1789-1807)
2.2 Μεταρρυθμίσεις Χάττι Σερίφ (1839)
2.3 Μεταρρυθμίσεις Χάττι Χουμαγιούν (1856)
3. Το προβλεπόμενο από τους Γενικούς Κανονισμούς (1860-1862) θεσμικό πλαίσιο απονομής της Δικαιοσύνης στις Επαρχίες του Οικουμενικού θρόνου
3.1 Το Εθνικό Προσωρινό Συμβούλιο και η διευθέτηση των Εκκλησιαστικών Ζητημάτων
3.2 Η άσκηση της Πατριαρχικής εξουσίας και η απονομή της δικαιοσύνης βάσει των Γενικών Κανονισμών
4. Τα διαμορφωθέντα Εκκλησιαστικά Δικαστήρια
4.1 Είδη Εκκλησιαστικών Δικαστηρίων
4.1.1 Πνευματικά Εκκλησιαστικά Δικαστήρια
4.1.1.1 Οικουμενικού Πατριαρχείου
4.1.1.1.1 Εκκλησιαστικό ή Πνευματικό Δικαστήριο
4.1.1.1.2 Ιερά Σύνοδος
4.1.1.2 Μητροπόλεων
4.1.1.3 Επισκοπών
4.1.2 Μικτά Εκκλησιαστικά Δικαστήρια
4.1.2.1 Το Διαρκές Εθνικό Μικτό Συμβούλιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου
4.1.2.2 Μητροπόλεων
4.1.2.3 Επισκοπών
4.2 Ενδεικτική κατανομή των δικαστικών διαφορών στα Πνευματικά και Μικτά Εκκλησιαστικά Δικαστήρια
4.3 Διαδικασία απονομής της δικαιοσύνης και ειδικότερες δικονομικές διατάξεις
4.4 Συνεπικουρούντα στα Δικαστήρια πρόσωπα
4.5 Οι Ιεροί Κανόνες και το εθιμικό Δίκαιο ως νομική βάση των αποφάσεων των Εκκλησιαστικών Δικαστηρίων
5. Προβλήματα-εμπόδια στη λειτουργία των Εκκλησιαστικών Δικαστηρίων
5.1 Συνοπτική αναφορά στις σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας κατά την Οθωμανική περίοδο
5.2 Το Προνομιακό Ζήτημα
5.2.1 Α’ φάση (1883-1884)
5.2.2 Β’ φάση (1890-1891)
6. Η δικαστική αρμοδιότητα της Δημογεροντίας
6.1 Η διαμόρφωση του Κοινοτικού καθεστώτος και της κοινής περί δικαίου συνείδησης
6.2 Τα κοινοτικά όργανα και οι διοικητικές, νομοθετικές και δικαστικές αρμοδιότητές τους
6.3 Προϋποθέσεις της δικαστικής δικαιοδοσίας των Δημογεροντιών και η καθ’ ύλην αρμοδιότητα
Επίλογος-Conclusion
Παράρτημα
Βραχυγραφίες
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο